Jagoda kamczacka (syn. wiciokrzew siny, suchodrzew jadalny) zyskuje coraz większą popularność, którą zawdzięcza walorom prozdrowotnym i interesującemu smakowi owoców. Zgodnie z Rozporządzeniem Wykonawczym Komisji (UE) 2018/1991 z dnia 13 grudnia 2018 r., owoce jagody kamczackiej zostały wpisane na listę tradycyjnej żywności, co pozwoliło na ich legalne wprowadzanie do obrotu na terenie UE.
Jednym z warunków osiągnięcia sukcesu w produkcji owoców jest wysoka jakość sadzonek.
Jagoda kamczacka rozmnażana jest wyłącznie wegetatywnie przez sadzonki zdrewniałe/półzdrewniałe lub odkłady. Proces ten nie należy do trudnych, jednak uzależniony jest od pory roku i w przypadku wprowadzania na rynek nowych odmian – mało efektywny.
Ważnym narzędziem pozwalającym na otrzymanie w krótkim czasie dużej liczby, genetycznie jednorodnych i wolnych od patogenów sadzonek są kultury in vitro.
Podstawowym warunkiem jest znajomość procedur wytwarzania mikrosadzonek.
W proponowanej metodzie, rozmnażania jagody kamczackiej in vitro, inicjacja kultur następuje poprzez bezpośrednią regenerację pędów z pąków wierzchołkowych i kątowych. Długotrwałe namnażanie pędów uzyskuje się przy zastosowaniu pożywki wg Murashige i Skooga (1962) zawierającej dwie cytokininy (2iP i meta-topoliny) i zestalonej agarem z firmy Biocorp (2 g·L-1 ) i Gelrite (1,2 g·L-1 ). W zależności od genotypu współczynnik mnożenia pędów wynosi 6,1-6,8 w cyklu 5 tyg. Ukorzenianie mikrosadzonek odbywa się ex vitro (bez obecności auksyny), z równoczesną ich aklimatyzacją.
System produkcji oraz oceny wysokiej jakości sadzonek jagody kamczackiej in vitro został opracowany na podstawie badań wykonanych w Instytucie Ogrodnictwa w ramach Zadania 1.5 Programu Wieloletniego finansowanego przez MRiRW (http://www.inhort.pl/pw).
Najważniejsze założenia tego systemu to wszechstronna ocena materiału w kolejnych etapach mikrorozmnażania, obejmująca:
- określenie statusu sanitarnego roślin matecznych metodą NGS (next generation sequencing);
- wykrywanie i eliminacja zanieczyszczeń mikrobiologicznych podczas etapu inicjacji, i namnażania kultur;
- monitoring jakości kultur podczas mikrorozmnażania, dostosowanie do genotypu jagody kamczackiej rodzajów i stężeń regulatorów wzrostu wpływających na wydajność mnożenia i wysoką jakość pędów bez ujemnego oddziaływania na stabilność genetyczną;
- ocenę jakości, zdrowotności i zdolności do aklimatyzacji ukorzenionych in vitro mikrosadzonek oraz monitoring w warunkach szklarniowych;
- ocenę tożsamości odmianowej i stabilności genetycznej na każdym z etapów rozmnażania in vitro.
Opracowana metoda otrzymywania wysokiej jakości sadzonek jagody kamczackiej in vitro oraz procedury oceny tożsamości odmianowej i stabilności genetycznej, przy zastosowaniu markerów molekularnych ISSR i AFLP są wdrożone i wykorzystywane w Zakładzie Biologii Stosowanej.
W opracowanym systemie produkcji wysokiej jakości sadzonek jagody kamczackiej innowacyjna jest 1/ wszechstronna ocena materiału w kolejnych etapach mikrorozmnażania, 2/ ocena zdrowotności roślin matecznych, 3/ opracowanie procedur rozmnażania pozwalających na efektywne, długotrwałe, cykliczne mnożenie pędów z zachowaniem wysokiej stabilności genetycznej mikrosadzonek, 4/ obniżenie kosztów produkcji poprzez ominięcie fazy ukorzeniania in vitro na korzyść ukorzeniania mikrosadzonek ex vitro z równoczesną ich aklimatyzacją, 5/ ocena stabilności genetycznej roślin rozmnażanych in vitro. Zastosowanie „bezpiecznych” procedur gwarantujących stabilność genetyczną materiału rozmnożeniowego a także ocena materiału z wykorzystaniem analiz molekularnych opartych na PCR pozwoli na sprostaniu coraz większym wymaganiom rynkowym odnośnie jakości materiału roślinnego.
U góry, od lewej: Inicjacja kultur, namnażanie pędów jagody kamczackiej’ (fot. E. Gabryszewska, A. Wojtania); U dołu, od lewej: ukorzenianie i aklimatyzacja pędów ex vitro, wzrost roślin w szklarni (fot. J. Góraj-Koniarska, A. Wojtania)
- źródło: inhort.pl
