Dereń (Cornus mas L.) − jedna z najbardziej cennych roślin owocowych z rodziny dereniowatych (Cornaceae Bercht. & J. Presl). We współczesnym ogrodnictwie jest stosunkowo młoda, jednak odpowiada wszystkim obecnym wymogom. To niezwykłe cenna, lekarska, dekoracyjna roślina owocowa. Do głównych cech biologicznych derenia można zaliczyć to, że nie cechuje się okresowością w owocowaniu, urodzaj z jednej rośliny wynosi 30−100 kg z krzewu w warunkach sprzyjających uprawie, a okres plonowania to 100−150 lat. Rośliny te są praktycznie wolne od szkodników i chorób.
Planowa selekcyjna praca i gromadzenie zasobów genetycznych zostały w ostatnim czasie rozwinięte w: Ukrainie, Bułgarii, Słowacji, Austrii, Francji, Niemczech, Turcji i Polsce. Genofond derenia w Narodowym Ogrodzie Botanicznym jest największy na Ukrainie. W Narodowym Ogrodzie Botanicznym otrzymano wysokoplenne, odporne na mróz odmiany, które charakteryzują się stabilnym owocowaniem.
Wskutek analitycznej i syntetycznej selekcji w Narodowym Ogrodzie Botanicznym zostały wyselekcjonowane popularne gatunki derenia: ‘Wawiłowiec’, ‘Władymirskij’, ‘Wydubieckij', ‘Grienadier’, ‘Jewgenija’, ‘Jeljena’, ’Korałłowyj Marka’, ‘Łukjanowskij’, ‘Nikołka’, ‘Radost’, ‘Swietljaczok’, ‘Siemien’, ‘Ekzoticzeskij’, ‘Elegantnyj’.
Owoce są owalne, okrągłe, gruszkowate, butelkowe, ich barwę można określić jako czerwoną, wiśniową, ciemnoczerwoną, czarną, żółtą i różową. Średnia masa owocu różnych odmian wynosi 5,0–8,0 g, maksymalnie 9,0–10,0 g.
Smaczne słodko-kwaśne owoce, ze specyficznym aromatem, spożywane są zarówno na surowo, jak i wykorzystywane w przemyśle przetwórczym i cukierniczym. Cenne walory spożywcze i lekarskie właściwości derenia wynikają z obecności w owocach substancji pektynowych, łatwo przyswajanej glukozy i fruktozy, witamin, żelaza, potasu, wapna, fosforu, magnezu. Owoce zawierają 8,0–12% cukru, 101,0–193 mg witaminy, 1,3–1,9 kwasów organicznych, zawartość antocyjanów wynosi 670,0–850,0% w skórce i 36,0–121,3 mg w miąższu.
Rozpatrując nasadzenia derenia na skalę przemysłową, możemy uwzględnić następujące dane: średnia liczba roślin na 1 ha – 400, 500, 625 szt. (schemat sadzenia: 5 х 5 m, 4 х 5 m, 4 х 4 m), średni plon z jednego krzewu to 30–80 kg, udział masy pestek w ogólnej masie owoców stanowi 10%, liczba nasion z jednej rośliny to 15–25 tys. szt., plon z 1 ha wynosi 200–250 cetnarów (10–12,5 t, 1 cetnar = 50 kg). Główny sposób wegetatywnego rozmnażania to oczkowanie, wartość materiału sadzeniowego jest równa 95%.
Prof. Svitlana Klymenko (Narodowy Ogród Botaniczny im. N.N. Grishko NAN Ukrainy w Kijowie Do Państwowego)
- źródło: Materiały konferencyjne TSW 2017
- foto: budujesz.info
